Thấy gì từ những gói thầu “tiết kiệm 0 đồng” tại Bệnh viện Mắt Hà Nội

Thời gian qua, Bệnh viện Mắt Hà Nội đã làm chủ đầu tư nhiều gói thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế với tổng giá trị hàng chục tỷ đồng. Tuy nhiên, qua đấu thầu lại có nhiều gói thầu có tỉ lệ tiết kiệm ngân sách rất thấp, thậm chí là “0 đồng” và những gói tiết kiệm 0 đồng này luôn có sự góp mặt của Công ty TNHH Thiết bị Y khoa Tâm An tham dự.

Nhiều chuyên gia khẳng định, đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hoá; lựa chọn nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.

Bản chất của hành vi đấu thầu là một hình thức cạnh tranh văn minh trong nền kinh tế thị trường phát triển, bởi thông qua hoạt động này, những nhà thầu đáp ứng các yêu cầu kinh tế kỹ thuật và chi phí của chủ đầu tư sẽ được lựa chọn. Chính vì vậy, đấu thầu ra đời và tồn tại với mục tiêu nhằm thực hiện tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch, tiết giảm tối đa cho ngân sách Nhà nước.

Tuy nhiên, việc áp dụng và thực thi pháp luật còn bất cập khi nhiều gói thầu chênh lệch giá cao hơn thực tế, dẫn đến việc thời gian vừa qua, bộ Công an và Công an các tỉnh, thành liên tục điều tra, khởi tố, bắt tạm giam hàng loạt lãnh đạo Sở, Giám đốc bệnh viện, Giám đốc doanh nghiệp… liên quan đến vi phạm trong đấu thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế.

Trước thực trạng trên, Tạp chí Doanh nghiệp và Thương hiệu nông thôn thực hiện chuyên đề nghiên cứu, phản biện công tác đấu thầu tại một số Bệnh viện trên địa bàn Thành phố Hà Nội, trong đó có Bệnh viện Mắt Hà Nội. Với mục tiêu xây dựng những đơn vị doanh nghiệp, thương hiệu ngày càng phát triển vững mạnh; cung cấp những thông tin hữu ích, giúp cơ quan quản lý Nhà nước nâng cao hiệu quả trong công tác sử dụng vốn đầu tư công.

Những gói thầu “tiết kiệm 0 đồng”…

Bệnh viện Mắt Hà Nội được thành lập từ năm 1995, có trụ sở số 37 phố Hai Bà Trưng, phường Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm, Thành  phố Hà Nội do Tiến sĩ Nguyễn Xuân Tịnh làm Giám đốc.

Là Bệnh viện chuyên khoa đầu ngành Mắt của Thành phố Hà Nội có chức năng khám điều trị các bệnh lý về Mắt và đảm nhiệm công tác chỉ đạo chuyên môn của tất cả các cơ sở chuyên khoa Mắt trực thuộc Sở Y tế Hà Nội. Tuy nhiên, hiện nay, đơn vị đã phát triển đa dạng hơn, đó là những gói thầu có tỉ lệ tiết kiệm rất thấp, thậm chí là “tiết kiệm 0 đồng” cho ngân sách Nhà nước. Đáng chú ý, ở các gói thầu 0 đồng xuất hiện tình trạng nhà thầu “quen mặt” – thuộc Công ty TNHH Thiết bị Y khoa Tâm An liên tiếp trúng các gói thầu qua các năm.

Theo dữ liệu từ Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia, có 42 gói thầu đã được Bệnh viện Mắt Hà Nội công bố kết quả lựa chọn nhà thầu (KQLCNT), trong đó lĩnh vực hàng hoá chiếm 96,55%, phí tư vấn chiếm 3,45%. Tổng giá trị theo gói thầu có KQLCNT hợp lệ là 234,594,896,811 đồng, trong đó tổng giá trị trúng thầu là: 154,738,175,194 đồng. Có 103 gói có kết quả mà không có Thông báo mời thầu (TBMT) và Thông báo mời sơ tuyển (TBMST).

Thông tin của phóng viên có được thì trong giai đoạn từ năm 2021 – 2023, các gói thầu của Bệnh viện Mắt Hà Nội hầu hết chiếm tỉ lệ tiết kiệm rất thấp. Chúng tôi đã lựa chọn ngẫu nhiên 11 gói thầu, trong đó có 5 gói thầu không tiết kiệm được đồng nào và 2 gói thầu tiết kiệm có tỉ lệ quanh mức 0,01% và 0,58%. Các gói còn lại,  gói cao nhất cũng chỉ đạt 1,96%.

Cụ thể, tại gói thầu số 05: mua thuỷ tinh thể mềm, đa tiêu cự; tại gói thầu số 13: mua vật tư y tế cho khám, phẫu thuật chuyên khoa Mắt cuối năm 2022; tại gói thầu số 03: mua sắm thuỷ tinh thể nhân tạo mềm, đơn tiêu cự; tại gói thầu số 04: mua sắm thuỷ tinh thể nhân tạo mềm, đa tiêu cự và gói thầu số 06: mua sắm vật tư tiêu hao chuyên khoa Mắt là 5 gói thầu không tiết kiệm được đồng nào cho ngân sách Nhà nước.

Hay tại gói thầu số 02: gói thầu thuốc biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị tỉ lệ tiết kiệm 0,01% và gói mua sắm trang thiết bị y tế nguồn ngân sách Nhà nước năm 2021 tỉ lệ tiết kiệm 0,58%. Ngoài ra, tại gói thầu: mua sắm thiết bị y tế nguồn ngân sách Nhà nước năm 2022 có tỉ lệ tiết kiệm 1,25%; gói thầu số 01: gói thầu thuốc Generic tỉ lệ tiết kiệm 1,37%…

Như vậy, tổng giá trị trúng thầu của 11 gói này là hơn 61 tỷ đồng, tiền tiết kiệm hơn 376 triệu đồng. Điều này đồng nghĩa với việc sau quá trình đấu thầu hàng chục tỷ đồng, tiền tiết kiệm cho ngân sách đạt tỉ lệ là 0,61%.

… và chuyện nhà thầu “quen mặt”

Theo tài liệu của phóng viên Doanh nghiệp và Thương hiệu nông thôn có, trong số 11 gói thầu nói trên, thì 7 gói có sự góp mặt của Công ty TNHH Thiết bị Y khoa Tâm An với vai trò độc lập và liên danh.

Năm 2023, tại Quyết định số: 233/QĐ-BVM ngày 17/03/2023 do Giám đốc Nguyễn Xuân Tịnh ký về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 05: mua Thủy tinh thể mềm, đa tiêu cự năm 2023 với giá trúng thầu bằng giá dự toán là 2.979.000.000 đồng. Liên danh Công ty TNHH Thiết bị y khoa Tâm An – Công ty Hùng Vĩ là nhà thầu được lựa chọn.

Năm 2022, tại Quyết định số 670/QĐ-BVM ngày 09/09/2022 do Giám đốc Nguyễn Xuân Tịnh ký về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 13: mua vật tư y tế cho khám, phẫu thuật chuyên khoa Mắt cuối năm 2022 với giá trúng thầu bằng giá dự toán là 1.862.019.000 đồng. Liên danh Công ty TNHH Thiết bị y khoa Tâm An – Công ty Hùng Vĩ – Công ty Bách Quang là nhà thầu được lựa chọn.

Điệp khúc “0 đồng” này tiếp tục lặp lại ở các gói thầu trong năm 2021. Vào ngày 06/12/2021, liên danh Tâm An – Minh Tuệ – Việt Long – Thiên Trường đã trúng gói thầu số 03: mua sắm thủy tinh thể nhân tạo mềm, đơn tiêu cự của Bệnh viện Mắt Hà Nội với giá dự toán và giá gói thầu là hơn 9.429.200.000 đồng, tiết kiệm 0 đồng.

Cùng ngày 06/12/2021, Phó Giám đốc Phạm Thị Hồng Lê đã ký Quyết định số: 1123/QĐ-BVM về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 04: mua sắm thủy tinh thể nhân tạo mềm, đa tiêu cự có giá trúng thầu là 7.690.000.000 đồng, con số này cũng hoàn toàn trùng khớp với giá dự toán. Gói thầu này cũng do Công ty TNHH Thiết bị Y khoa Tâm An thực hiện.

Cũng trong ngày 06/12/2021, tại Quyết định số: 1127/QĐ-BVM gói thầu số 06: mua sắm vật tư tiêu hao chuyên khoa Mắt với giá trúng thầu bằng giá dự toán là 7.276.056.200 đồng.

Như vậy, trong cùng một ngày, Phó Giám đốc Phạm Thị Hồng Lê đã ký 3 Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu với tổng giá trị 24.395.256.200 đồng. Đáng nói, 3 gói thầu này đều “tiết kiệm 0 đồng” cho Ngân sách Nhà nước, những gói tiết kiệm 0 đồng này luôn có sự góp mặt của Công ty TNHH Thiết bị Y khoa Tâm An với vai trò độc lập và liên danh.

Mặc dù sở hữu nhiều gói thầu không tiết kiệm đồng nào cho ngân sách nhưng doanh nghiệp này thường xuyên được Bệnh viện Mắt Hà Nội tin tưởng lựa chọn khi trúng 11/13 gói, 1 gói trượt và 1 gói chưa có kết quả (dữ liệu tính đến tháng 03/2023).

Một chuyên gia về đấu thầu nhận định, tỉ lệ tiết kiệm thấp thông qua đấu thầu rộng rãi đặt ra mối lo về tính cạnh tranh. Đối với công tác mời thầu, bên cạnh việc lựa chọn nhà thầu có năng lực chuyên môn cao, các đơn vị là chủ đầu tư cũng cần thực hiện nghiêm túc trách nhiệm tiết giảm tối đa nguồn kinh phí đầu tư, giảm tải gánh nặng cho ngân sách. Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến tính cạnh tranh, hiệu quả của công tác đấu thầu. Tuy nhiên, với những gói  đấu thầu rộng rãi thông thường mà tỉ lệ tiết kiệm chỉ dưới 1% thì trong nhiều trường hợp là rất đáng lưu ý.

Việc đấu thầu mua sắm công ngoài các nguyên tắc như cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế cao còn phải bổ sung một nguyên tắc quan trọng, thậm chí phải đặt lên hàng đầu, đó là “an toàn”, đó là ý kiến đáng chú ý của một lãnh đạo Trung tâm mua sắm tập trung thuốc Quốc gia tại hội thảo của VCCI công bố báo cáo về đấu thầu mua sắm công từ góc nhìn của doanh nghiệp (DN) diễn ra năm 2022.

Theo Doanh nghiệp và Thương hiệu