Nhớ Bác – nghĩ về kiến trúc Hà Nội hôm nay

II. Công cuộc đổi mới mở cửa, hội nhập quốc tế sâu rộng dưới sự lãnh đạo của Đảng và quá trình đô thị hóa nhanh đã cho làm diện mạo đất nước không ngừng thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại và bản sắc. Hà Nội đã trở thành một siêu đô thị, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn nhất của cả nước. Qua hơn 30 năm đổi mới, nhất là sau khi sáp nhập hành chính và mở rộng địa giới theo Nghị quyết của Quốc hội (năm 2008), và khi Đồ án Quy hoạch xây dựng Thủ đô Hà Nội đến 2030, tầm nhìn 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (2011) thì sự nghiệp quy hoạch kiến trúc đô thị của Hà Nội được đẩy mạnh, nâng lên một tầm vóc mới để phù hợp với sự phát triển của Thủ đô.

Kiến trúc đô thị Hà Nội thay đổi từng ngày. Một Hà Nội mới văn hiến – văn minh – xanh – hiện đại và bản sắc đang dần rõ nét với hàng trăm nghìn công trình kiến trúc hiện đại, cao tầng phục vụ kinh tế, văn hóa, giáo dục, thương mại, phát triển du lịch… được xây dựng. Nhiều khu đô thị mới với kiến trúc xanh và đầy đủ tiện nghi đáp ứng nhu cầu bức thiết về nhà ở, về môi trường sống của người dân được đưa vào sử dụng. Một hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại được cải tạo và xây dựng. Những cây cầu mới bắc qua sông Hồng, những tuyến đường Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4… cùng các cầu vượt, hầm đường bộ, đường trên cao đã và đang được xây dựng, mở rộng có nhiều làn xe, dải cây xanh, thảm hoa phân cách… kết nối khu vực đô thị trung tâm lịch sử với các đô thị mới và làng quê nông thôn mới đang đô thị hóa, tạo điều kiện để kiến trúc phát triển, đi lại của Nhân dân được thuận tiện, góp phần giảm ùn tắc giao thông và áp lực gia tăng dân số. Nhiều công viên, không gian công cộng, hồ nước trong TP được quan tâm cải tạo chỉnh trang. Những tuyến phố đi bộ khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm và vài nơi khác nữa trong TP chính thức đưa vào hoạt động, với nhiều sinh hoạt văn hóa cộng đồng… tạo nên một hình ảnh Hà Nội yên bình, thân thiện và hiếu khách.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn mà Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô đã đạt được, thì công tác quy hoạch kiến trúc và quản lý đô thị của TP vẫn còn nhiều bất cập. Chúng ta xây dựng nhiều nhưng ít công trình kiến trúc đẹp mang tầm thời đại. Đường phố mở rộng, hiện đại nhưng nhiều đoạn, nhiều tuyến phố lại không đàng hoàng, khang trang bởi công tác giải phóng mặt bằng kéo dài, vỉa hè bị lấn chiếm, những công trình xây dựng lộn xộn sai phép và không phép. Một số dự án trọng điểm như tuyến đường vành đai, tuyến đường Metro bị chậm tiến độ mà điển hình là tuyến Cát Linh – Hà Đông gây bức xúc xã hội và cản trở sự phát triển. Nhiều dòng sông trong TP chưa được hồi sinh như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Lừ, sông Sét, sông Kim Ngưu luôn sặc mùi ô uế bởi ô nhiễm nước thải công nghiệp và nước bẩn sinh hoạt do người dân thải ra. Còn nhiều dự án triển khai xây dựng không đúng quy hoạch đã được duyệt bởi điều chỉnh quy hoạch tùy tiện…